Nieuw cursusjaar bij Volkssterrenwacht Beisbroek!

Ook in het werkjaar 2015-2016 worden op Volkssterrenwacht Beisbroek te Brugge diverse cursussen gedoceerd. Deze cursussen worden ondersteund binnen het Actieplan Wetenschapsinformatie van de Vlaamse Overheid. Volgende lessenreeksen staan op het programma:

Inleidende cursus Sterrenkunde (★★☆☆☆)

Deze cursus van zeven zittingen biedt een eerste kennismaking met de sterrenkunde. Het is een beschrijvende cursus die geen voorkennis vereist. Er wordt duidelijk gemaakt hoe astronomische waarnemingen geleid hebben tot ons huidig beeld van de opbouw van het heelal. Vertrekkend bij de aarde, wordt het zonnestelsel (met de zon, planeten, kometen, ...) verkend. Hierbij komt ook een stukje klassieke sterrenkunde aan bod (de bewegingen aan de hemelkoepel van zon, planeten en sterren).

In de tweede helft van de cursus verlaten we het zonnestelsel, en beschrijven we het leven van een ster. We gaan na hoe sterrenstelsels zijn opgebouwd. Ten slotte worden de verste objecten in het heelal besproken, en bespreken we de evolutie van het heelal.

Cursusdata: 2015: di 13/10, di 27/10, di 10/11, di 24/11, di 08/12; 2016: di 05/01, di 19/01, telkens vanaf 20 h.

Waarnemen voor beginners (★★☆☆☆)

Deze cursus is vooral afgestemd op wie zich wil verdiepen in het praktisch waarnemen. In zeven sessies worden de sterrenhemel en de plaats van de sterrenbeelden aan de noordelijke hemel uitgelegd. Bij helder weer gebeurt dit met behulp van een draaibare sterrenkaart en een verrekijker. Bij slecht weer wordt voor het praktische gedeelte het planetarium ingeschakeld. 

Begrippen als ecliptica, hemelevenaar en zenit worden uit de doeken gedaan. Reeds na één les is men in staat om de Poolster terug te vinden, samen met tal van circumpolaire sterrenbeelden. In een daaropvolgend deel komen dan weer telescopen en verrekijkers aan bod, gezien het belang van deze instrumenten om op praktische wijze de sterrenhemel te leren verkennen. Naast sterren, nevels, novae en supernovarestanten wordt ook aangeleerd hoe men de zon, de maan en de planeten kan observeren.

Na het doorlopen van alle zittingen kent men de meeste noordelijke sterrenbeelden en zal men verscheidene hemelobjecten kunnen aanwijzen zoals de Orionnevel, de kapstok en het Zevengesternte. Deze cursus kan dienen als instapcursus voor de werkgroep waarnemen, een groep enthousiastelingen die regelmatig samenkomt en waarnemingsessies organiseert.

Cursusdata: 2015: vr 09/10, vr 13/11, vr 04/12; 2016: vr 15/01, vr 05/02, vr 04/03, vr 15/04, telkens vanaf 20 h.

Basisconcepten uit de astrofysica (★★★★☆)

Deze cursus belicht de basisconcepten van de moderne astrofysica, en is ideaal geschikt voor wie zich verder wil verdiepen in de sterrenkunde na het inleidende eerder beschrijvende niveau en/of als voorbereiding op het volgen van meer gespecialiseerde sessies (zoals de actuele onderwerpen sterrenkunde). De cursus bestaat uit twee modules van elk zes lessen, die alternerend tweejaarlijks aan bod komen; deze modules kunnen onafhankelijk van elkaar gevolgd worden (en in willekeurige volgorde).

Module A behandelt volgende thema's: hedendaagse optische principes van telescoopsystemen, gravitatie en elliptische beweging, eigenschappen en classificatie van sterren (met het belangrijke Hertzsprung-Russell-diagram), energieproductie in sterren en sterevolutie, eindstadia van sterren, en tenslotte afstandsbepaling in de sterrenkunde. Module B behelst volgende onderwerpen: astronomische technieken en dataverwerking, planetologie en planeetatmosferen, exoplaneten, dynamica van sterrenstelsels (en het belang van donkere materie hierin), het standaardmodel van de elementaire deeltjes, en tenslotte kosmologie.

In het werkjaar 2015-2016 wordt module B gedoceerd. In 2016-2017 komt dan module A aan bod.

Voor deze cursus wordt een basiskennis wiskunde en fysica op niveau secundair onderwijs aanbevolen.

Cursusdata: 2016: di 09/02, di 23/02; di 08/03, di 22/03, di 12/04, di 26/04, telkens vanaf 20 h.

Actuele onderwerpen uit de sterrenkunde (★★★★★)

In een achttal zittingen worden actuele onderwerpen uit de sterrenkunde behandeld. De cursus gaat uit van een basiskennis sterrenkunde (bijvoorbeeld door eerder al de inleidende cursus sterrenkunde en/of de cursus basisconcepten uit de astrofysica gevolgd te hebben). De onderwerpen zullen inspelen op de actualiteit en liggen nog niet helemaal vast.

Cursusdata: 2015: wo 28/10, wo 11/11, wo 25/11; wo 16/12; 2016: wo 24/02, wo 09/03, wo 23/03, wo 20/04, telkens vanaf 20 h.

Actuele onderwerpen uit de ruimtevaart (★★★☆☆)

Een viertal avonden wordt gewijd aan de actualiteit van de ruimtevaart. Komen onder andere aan bod: resultaten van planeet- en komeetverkenners Rosetta en Philae bij komeet Churyumov-Gerasimenko, Curiosity op Mars, Juno bij Jupiter, Cassini bij Saturnus, New Horizons bij Pluto. Een sessie handelt over de evolutie van zonnezeilen. De uitleg is steeds aangepast aan het publiek, zodat de cursus geen voorkennis vereist van ruimtevaart en voor iedereen toegankelijk is.

Cursusdata: 2015: wo 21/10, wo 02/12; 2016: wo 27/01, wo 13/04, telkens vanaf 20 h.

Licht en straling (★★★★☆)

Het jaar 2015 is door de Unesco uitgeroepen tot “International Year of Light”, meteen de aanleiding voor deze cursus. Eerst wordt de aard van het licht besproken, met aandacht voor de lichtsnelheid, maar ook voor verschijnselen die de golf-deeltje-dualiteit van het licht duidelijk maken. Daarna gaan we in op de geometrische optica, waarbij lenzen en spiegels bestudeerd worden.

De hoofdbrok van de cursus handelt over het elektromagnetisch spectrum, waarbij voor de verschillende golflengtegebieden wordt overlopen wát waar te nemen (objecten) en hoe (instrumentatie).

Er wordt afgesloten met een luik over optische verschijnselen in de atmosfeer.

Cursusdata: 2015: di 20/10, di 17/11, di 01/12, di 15/12; 2016: di 12/01, di 02/02, telkens vanaf 20 h.

Inleiding in de relativiteitstheorie (★★★★★)

In 1905 en 1916 publiceerde Albert Einstein respectievelijk de speciale en de algemene relativiteitstheorie. In deze cursus van zes lessen maken we kennis met beide theorieën. Na een inleiding over klassieke mechanica bespreken we de speciale relativiteits¬theorie, die handelt over beweging bij hoge snelheden: uitgaande van de postulaten komen begrippen aan bod als ruimtetijd, lengte¬contractie, tijddilatatie, gelijktijdigheid, tweelingenparadox, ... De algemene relativiteitstheorie is eigenlijk een meetkundige theorie van de zwaartekracht; in dit luik hebben we het over het equivalentieprincipe, gravitatie, kromming, lichtafbuiging, ... De cursus wordt afgesloten met de astronomische toepassingen van de relativiteitstheorie (precessie perihelium Mercurius, zwarte gaten, gravitatie¬lenzen, gravitatiegolven, kosmologie, donkere energie, ...). Tussendoor wordt ook het leven belicht van Albert Einstein, de vader van de relativiteitstheorie.

Voor deze cursus wordt een basiskennis wiskunde en fysica op niveau secundair onderwijs aanbevolen.

Cursusdata: 2016: wo 06/01, wo 20/01, wo 03/02, wo 17/02, wo 02/03, wo 16/03, telkens vanaf 20 h.

Jeugdcursus Sterrenkunde en Ruimtevaart (★☆☆☆☆)

In acht lessen maken jongeren van 12 tot 16 jaar kennis met de boeiende wereld van de sterrenkunde en de ruimtevaart. Hoe werkt een raket en hoe bouw ik er zelf één? Zijn ijsdwergen eetbaar? Wanneer zullen ze leven vinden op Mars? Waar loopt de Melkweg? Star Wars: sprookjes of echte toekomst? En ben jij ’s nachts ook bang van zwarte gaten? Het antwoord op deze en veel meer vragen krijg je in deze cursus. Met behulp van foto’s, schema’s, modellen en videomateriaal geven we duidelijke uitleg en maken we je wegwijs in het heelal. Er is helemaal geen voorkennis vereist om mee te doen!

Cursusdata: 2015: za 17/10, za 14/11, za 05/12; 2016: za 09/01, za 30/01, za 20/02, za 19/03, za 16/04, telkens van 10 h tot 12 h.

Cozmokidz (★☆☆☆☆)

Voor de jonge sterrenkundigen ontwikkelde Cozmix een reeks workshops die telkens doorgaan op zaterdagvoormiddag. Dit aanbod is een tweejaarlijks programma van in totaal 12 workshops. Per werkjaar komen we 6 keer samen om actief bezig te zijn rond sterren, planeten en ruimtevaart. De verschillende activiteiten zijn speciaal samengesteld voor de leeftijdsgroep van 10 tot 12 jaar. Kom bij ons de schitterende sterrenhemel afspeuren, leer werken met een telescoop, bouw en lanceer je eigen ruimteraket, kijk mee omhoog en ontdek nog gigantisch veel nieuwigheden in de ruimte!

Cursusdata: 2015: za 24/10, za 21/11, za 12/12; 2016: za 16/01, za 06/02, za 12/03, telkens van 10 h tot 12 h.

Jeugdwerkgroep sterrenkunde JVS-Vigilia (★★☆☆☆)

Wie de jeugdcursus achter de rug heeft en de sterrenkunde op een actieve manier wil leren kennen, is welkom in de jeugdwerkgroep van JVS-Vigilia. Dit is een groep jonge amateur-astronomen die geregeld op vrijdagavond samenkomt om aan sterrenkunde te doen. Er wordt gewerkt rond allerhande sterrenkundige projecten die op een zo aangenaam mogelijke manier gebracht worden. Als het helder is, wordt er waargenomen en kan je een initiatie krijgen in het gebruik van de telescopen. Tijdens de zomer is er een Vigilia-kamp waarin sport, spel en astronomie mooi gecombineerd worden.

Cursusdata: 2015: vr 02/10, vr 16/10, vr 29/10, vr 20/11, vr 04/12; 2016: nog te bepalen, telkens vanaf 20 h.